وقتي شکمتان پس از نوشيدن شير صدا مي دهد

تا به حال براي شما پيش آمده که پس از خوردن شير، شکمتان به قار و قور بيفتد يا احساس کنيد که شير به شما نساخته و موجب تحريکاتي در روده تان شده است؟ البته اين وضع زماني مهمتر است که شما پس از نوشيدن شير به ميهماني برويد و صداي قار و قور شکمتان ، ديگران را به خنده بيندازد.

ممکن است بعضي اوقات تصميم بگيريد که چون شير به بدن شما نمي سازد، ديگر آن را نخوريد! مي دانيد علت اين مشکلات گوارشي پس از نوشيدن شير چيست؟

بهتر است بدانيد اين تنها شما نيستيد که چنين مشکلي داريد؛ اکثر افراد بالغ (حدود 90 درصد بزرگسالان) در جهان و ازجمله در ايران ، به دليل ترشح نشدن يک آنزيم در بدنشان ، دچار نارسايي هايي در تجزيه قند شير يعني «لاکتوز» مي شوند.

اسم اين آنزيم «لاکتاز» است. اين آنزيم لاکتوز را تجزبه کرده و باعث هضم و جذب آن در بدن مي شود و بر اثر نبودن آن ، ما دچار عارضه «عدم تحمل به لاکتوز» (Lacrose in "tolerence") مي شويم.

يعني همان مشکلات گوارشي که در بالا گفته شد. حالا ممکن است از خودتان بپرسيد چرا آنزيم به اين مهمي در بدن خيلي ها ترشح نمي شود؟ و آيا اين يک بيماري است و درمان خاصي دارد، يا بايد با آن کنار آمد؟


همان طور که گفته شد اين مشکل در افراد بزرگسال وجود دارد و در بدن کودکان اين آنزيم به ميزان کافي ترشح مي شود مگر در موارد خاص که براي نوزادان شيرخوار مشکل جدي به شمار مي رود؛ چون ديگر نمي توانند شيرخوار باشند!چون ديگر نمي توانند شيرخوار باشند!

«عدم تحمل به لاکتوز» ممکن است به اين دليل باشد که چون پس از

دوران کودکي ، اکثر مردم به ميزان کمتري از شير در برنامه غذايي روزانه خودشان استفاده مي کنند، دستگاه گوارش هم به طور خود به خود ترشح اين آنزيم را کاهش مي دهد و يا اين که در عده ديگري ممکن است به طور ژنتيکي اين آنزيم پس از بلوغ در بدن ترشح نشود.

خوب ، حالا حتما مي پرسيد: «پس چه کار کنيم؟ نمي شود که از اين ماده غذايي ارزشمند يعني شير استفاده نکنيم!»

درست مي گوييد! ما هم به شما چنين توصيه اي نمي کنيم. چون خوردن شير و فرآورده هاي لبني از واجبات روزگار است! و به خاطر ارزش غذايي بالايي که دارند جايگزين مناسبي براي آنها وجود ندارند.

مثلا اگر شما بخواهيد کلسيم مورد احتياج بدن خود را به جاي خوردن شير از طريق خوردن کلم تامين کنيد (کلم در ميان سبزيجات از درصد کلسيم بالايي برخوردار است)، بايد به جاي خوردن 1 ليوان شير، 1 کيلوگرم کلم بخوريد! حالا چه کار کنيم که پس از خوردن شير دچار مشکلات گوارشي نشويم؟

براي بعضي افراد اين امکان وجود دارد که دستگاه گوارش خود را دوباره به ترشح آنزيم لاکتاز عادت بدهند. براي اين کار مثلا مي توانند از مصرف ميزان کم شير در روز (به عنوان مثال يک ته استکان) شروع کنند و کم کم در روزهاي بعد به اين ميزان اضافه کنند.

شايد اين کار باعث شود که بدن کم کم ترشح آنزيم لاکتاز را شروع کند. البته براي عده اي انجام اين کار نيز فايده اي نخواهد داشت.

براي اين افراد به منظور حل مشکل «عدم تحمل به لاکتوز» موارد زير را توصيه مي کنيم: در فرآيند توليد پنير، تمام قند لاکتوز موجود در شير همراه با آب پنير خارج مي شود. يعني پنير اصلا قند لاکتوز ندارد که براي ما ايجاد مشکل کند.

در فرآيند توليد ماست ، قند لاکتوز توسط باکتري ها تجزيه مي شود. به اين ترتيب ما مي توانيم از باکتري ها ممنون باشيم که به جاي بدن ما اين کار را قبلا انجام مي دهند و کار ما را راحت مي کنند!

البته در صورت استفاده از ماست به جاي شير بايد توجه کنيم که استفاده مداوم از ماست ، شرايط معده را براي رشد باکتري هاي لاکتيکي فراهم مي کند.

اخيرا شيرهايي توليد مي شوند که آنزيم لاکتاز در حين فرآوري به آنها اضافه شده است و قيمت آن تفاوت خيلي زيادي با شيرهاي معمولي ندارد. اگر از اين شيرها که روي پاکت آنها نوشته شده «شير با لاکتاز» استفاده کنيم ، مشکلي نخواهيم داشت.

نوع ديگري از شير هم توليد مي شود که در آن ميزان قند لاکتوز را کاهش مي دهند. البته اين نوع شير ممکن است در همه جا در دسترس نباشد و استفاده از پنير و ماست در اين مورد راحت تر است. با بد و خوب شير بايد ساخت.

پس از دوران کودکي ، اکثر مردم به ميزان کمتري از شير استفاده مي کنند، دستگاه گوارش هم به طور خود به خود ترشح آنزيم لاکتاز را کاهش مي دهد.